Kontrakt terapeutyczny analogicznie, podobnie jak kucharz, który dla uzyskania konkretnego smaku potrawy potrzebuje wybranych składników. Chirurg do wykonania trudnej operacji potrzebuje odpowiedniego skalpela czy wykonania szeregu badań przez pacjenta. Podobnie psychoterapeuta potrzebuje kontraktu terapeutycznego, by zadbać o leczenie pacjenta w sposób optymalny.
Jeśli po kilku pierwszych spotkaniach, zwanych konsultacjami psychologicznymi, psychoterapeuta uzna, że najlepszą formą pomocy będzie psychoterapia, wtedy zaproponuje odpowiedni jej rodzaj i przedstawi ramy kontraktu terapeutycznego.
Terapia rozpocznie się dopiero po ustaleniu adekwatnych do problematyki i procesu warunków.
Kontrakt terapeutyczny, inaczej Setting, to zestaw zasad potrzebnych do zapewnienia odpowiedniego środowiska psychoterapeutycznego. Określa on odpowiedzialność obu osób biorących w nim udział, a także tworzy podłoże do bezpiecznej przestrzeni do współpracy – aby pacjent w przyszłości faktycznie miał możliwość uzyskać korzyści z leczenia.
Jakie są korzyści z posiadania kontraktu terapeutycznego?
Posiadanie kontraktu terapeutycznego przynosi wiele korzyści zarówno dla pacjenta, jak i terapeuty. Setting w terapii zapewnia strukturę i porządek w całym procesie. Pacjent zyskuje jasność co do tego, jak będzie przebiegała terapia, co daje mu poczucie sprawczości i bezpieczeństwa. To z kolei sprzyja otwartości w dzieleniu się emocjami i trudnościami, ponieważ pacjent wie, że znajduje się w profesjonalnie zorganizowanej przestrzeni.
Dla terapeuty kontrakt jest narzędziem, które pozwala na utrzymanie granic i profesjonalizmu. Określa ramy, w jakich terapeuta działa, co pomaga skoncentrować się na potrzebach pacjenta bez wprowadzania zbędnych zmian i niejasności. Ponadto kontrakt psychoterapeutyczny umożliwia pacjentowi zrozumienie jego własnej roli w terapii – pokazuje, że proces leczenia wymaga aktywnego uczestnictwa i zaangażowania. Dzięki kontraktowi obie strony mają również jasność co do ewentualnych konsekwencji naruszenia ustalonych zasad, co eliminuje ryzyko nieporozumień.
Kontrakt terapeutyczny w praktyce – jak wygląda?
Kontrakt terapeutyczny najczęściej jest omawiany podczas pierwszych sesji, które mają charakter konsultacyjny. To czas, kiedy terapeuta poznaje pacjenta, jego problemy i oczekiwania. W trakcie tych spotkań omawiane są również kwestie organizacyjne oraz zasady współpracy. Terapeuta wyjaśnia, jakie są jego obowiązki, a także jakie zobowiązania spoczywają po stronie pacjenta. Cały proces odbywa się w sposób jasny i przejrzysty, co sprzyja budowaniu zaufania.
Zawarcie kontraktu nie oznacza, że jest on stały i niezmienny. W toku terapii mogą pojawić się sytuacje, które będą wymagały modyfikacji zasad, np. zmiana miejsca zamieszkania pacjenta, która wpłynie na formę spotkań (np. przeniesienie na tryb online). Dlatego ważne jest, aby obie strony były otwarte na rozmowy dotyczące ewentualnych zmian w settingu terapeutycznym. Dzięki temu terapia może być prowadzona w sposób elastyczny i dopasowany do aktualnych potrzeb pacjenta.
Co zawiera kontrakt terapeutyczny?
– częstotliwość spotkań ( raz w tygodniu lub częściej)
– terminy spotkań i sposób ich odwoływania
– sposób płatności za wizyty
– obowiązki po stronie pacjenta i terapeuty
– w jaki sposób informują o zakończeniu procesu terapeutycznego
– wskazania lub ich brak do konsultacji z innym specjalistą, np. psychiatrą
Jakie są funkcje?
– ustalenie podobnego rozumienia problemu
– opis jak wygląda relacja terapeutyczna
– określenie realnych celów w terapii
– ustalenie jaka jest odpowiedzialność pacjenta i terapeuty w procesie
– zapewnienie poczucia bezpieczeństwa pacjentowi, dzięki jasnym przejrzystym zasadom
– wskazanie potrzeby omówienia sytuacji odejścia od ram terapeutycznych i ich znaczenia, szczególnie w kontekście zgłaszanych trudności pacjenta
Podstawowe elementy: 
1. Po stronie pacjenta:
– systematyczna obecność i regulowanie opłat za terapię
– dzielenie się ( bez niepotrzebnego kontrolowania) swoimi myślami, a także emocjami swobodnie
– interakcja z terapeutą, dzielenie się myślami, będącymi refleksją na temat słów terapeuty i swoich
2. Po stronie terapeuty:
– obecność na sesjach według grafiku
– równomierna uwaga dla wnoszonego przez pacjenta materiału
– wykorzystanie wiedzy i doświadczenia, by pomóc pacjentowi zrozumieć siebie i głębsze aspekty trudności
– korzystanie z superwizji wg potrzeby
